Merhaba genç arkadaşım,
Üniversite sınavı geride kaldı.
Şimdi tercih zamanı.
Peki, bu tercih nasıl yapılmalı?
Puana bakarak mı? Sıralamaya göre mi?
Yoksa biraz hayal, biraz gözlem, biraz da kendini tanıma gerekir mi?
"Ben zaten hangi bölümü istediğimi biliyorum" diyor olabilirsin, demiyor da olabilirsin.
Ben bir öğretim üyesiyim. Bu soruları yıllardır hem sizlerden hem de anne babalardan alıyorum. Bu kez hem bir abi hem de bir yol arkadaşı olarak görüş ve önerilerimi paylaşmak istedim.
Şimdi gel, tercih yolculuğuna birlikte çıkalım.
Pişman olmayacaksın...
🔄 1. Önce Şu
Soruyu Sor: Ben Ne İstiyorum?
“İlim ilim bilmektir, ilim kendin
bilmektir” der Yunus Emre.
Sen de önce kendini bilmeli, kendini
tanımalısın.
Ne istediğini bilmiyorsan, hangi
yöne gittiğin neden fark etsin?
O yüzden “tercih listesi” yapmadan
önce ilk hazırlaman gereken liste, “kendini tanıma listesi”dir.
Şimdi eline bir kağıt kalem al ya da
her bir soruda biraz düşünerek kendine şu soruları sor ve yanıtlarını yaz:
A. İlgi
Alanlarım Neler?
- En çok ilgimi çeken konular neler?
- Hangi dersleri ya da konuları araştırırken zamanın nasıl geçtiğini anlamıyorum?
- Hangi etkinliklerde aktif olmak bana keyif verir?
- Küçüklüğümden beri ilgimi çeken meslek ya da işler nelerdi?
B. Güçlü ve
Zorlandığım Yönlerim Ne?
- Hangi alanlarda kendimi yetenekli hissediyorum?
- Hangi derslerde zorlanıyorum, hangilerinde daha rahatım?
- Tek başıma mı daha iyi çalışırım, ekip içinde mi?
- Yazmak mı, konuşmak mı, çizmek mi, sayılarla uğraşmak mı bana daha doğal geliyor?
C. Nasıl Bir Yaşam Tarzı Hayal Ediyorum?
- Büyük bir şehirde mi yaşamak isterim, küçük ve sakin bir yerde mi?
- Ofiste çalışmak mı bana uygun, sahada aktif olmak mı?
- Esnek saatler mi beni rahatlatır, düzenli bir çalışma temposu mu?
- Kariyerimde yükselmek mi önceliğim, huzurlu bir denge kurmak mı?
D. Hangi Değerlere Göre Yaşamak İstiyorum?
- Hayatta benim için en önemli şey ne: Özgürlük, güvenlik, başarı, saygı, yardım etmek, tanınmak?
- Parasal kazanç mı beni motive eder, toplumsal etki yaratmak mı?
- Rekabetçi ortamları mı severim, paylaşımcı ve sakin ortamları mı?
E. Üniversite Hayatından Ne Bekliyorum?
- Sosyal bir kampüs mü istiyorum, daha akademik bir ortam mı?
- Kulüpler, etkinlikler, yurt dışı fırsatları benim için ne kadar önemli?
- Ailemle kalmak mı, farklı bir şehirde kendi hayatımı kurmak mı bana iyi gelir?
- Üniversite yıllarım boyunca nasıl bir çevrede olmak beni geliştirir?
F. Karakterim ve Öğrenme Biçimim Nasıl?
- Düşünerek mi öğrenirim, yaparak mı?
- Kuralları ve sistemleri mi severim, özgürlük ve yaratıcılığı mı?
- Yenilik mi beni heyecanlandırır, istikrar mı?
- Planlı mıyım, spontan mı?
Bu soruların doğru ya da ideal bir yanıtı yok. O yüzden içinden geldiği gibi yanıtlamaya çalış. Çünkü samimiyetle vereceğin her yanıt, seni en doğru tercihe biraz daha yakınlaştıracak.
Kendini tanıma konusunda daha fazlası için “Kızım Sana Söylüyorum Okurum Sen Anla” kitabıma göz atabilirsin.
Lütfen bu soruların yanıtlarını vermeden ikinci aşamaya geçme. Ancak şimdiden, ikinci aşama çok daha eğlenceli diyebilirim…
🧠 2. Kendi
Hayalini Kendin Kur
Şimdi bir hayal kurmanı istiyorum. Gözlerini
kapat ve bundan beş yıl sonrasını düşün.
İstediğin üniversiteyi ve bölümü
kazandın, oradan mezun oldun ve diploman da elinde.
Peki, bu noktada, tam da şu anda,
söyle bakalım:
- Nerede yaşıyorsun?
- Ne iş yapıyorsun?
- Bir günün nasıl geçiyor?
- Kimlerle birliktesin?
- Kendini nasıl hissediyorsun?
İşte bu hayal ve sorular, çıkacağın
yolculukta senin pusulan olacak.
Ama dikkat et: Bu hayal tamamen senin olmalı. Ailenin, öğretmenlerinin,
çevrendekilerin fikirlerini dinle ama hayatının bu en önemli aşamasında, kendi
kararını kendin ver.
👥 3.
Mezunlardan Öğren, Gerçeklerle Buluş
Bilgisayar oyunu gibi düşün…
İkinci aşamada, hayalini kurduğun
üniversite ve bölümde okuyan ya da mezun olan birileriyle konuş.
Onlara da yukarıdaki soruları sor:
“Sen bu bölüme başlarken ne hayal ediyordun,
şimdi neredesin?”
Aldığın yanıtlar sana ilham veriyor
mu; yoksa seni düşündürüyor mu?
Şüphelendiğin noktalar var mı? Bu
şüphelerin ne kadar doğru?
Aklına gelen her şeyi sor ve
yanıtlarını kendi hayalinle karşılaştır.
Bu aşamada önce “mezunlarla görüş”
diyorum; yanlış anlama.
Ve bu aşamayı sakın atlama…
🧭 4. Önce
Şehir, Sonra Üniversite Tercih Et
Çoğu kişi önce bölüm, sonra
üniversite, sonra şehir diye düşünür.
Ben tersini öneriyorum: Önce şehir, sonra üniversite, sonra bölüm…
Neden mi?
Çünkü şehir, sadece binalardan,
yollardan, kalabalıklardan ibaret bir yer değildir.
Şehir, içinde yaşadığın atmosferdir;
seni kuşatan havadır. Ne kadar farkında olmasan da orada nefes alıp verir ve yaşarsın.
Şehrin kültürü, olanakları, yapısı, senin hayata bakışını, düşünme biçimini ve geleceğini yakından etkiler. Bu yüzden şehir tercihi, kim olmak istediğinle ilgili en önemli yanıttır.
Çünkü
şehir tercihi yalnızca lojistik bir konu değil, aynı zamanda kariyer gelişimin
için ilk basamaktır.
Eğer ailenden ayrı olarak başka bir şehirde yaşamak istiyorsan, ayrıca bu kararın artılarını ve eksilerini de düşünmelisin.
Çünkü aileden uzakta yaşamak senin için en başta özgürlük
anlamına gelse de beraberinde getireceği yaşam maliyetini, yemek, ulaşım ve
diğer avantajlarını görmezden gelmemelisin.
🔍 5. Üniversiteye
Git, Bölümü Gör
İmkânın varsa mutlaka git ve tercih
etmek istediğin üniversiteyi, kampüsü gez. Bu aralar neredeyse tüm
üniversiteler tanıtım günleri düzenliyor. Onlara katıl. Online programları
takip et, dijital tanıtımlarını izle, sosyal medyaya göz at.
Araştır bakalım:
- Üniversitede sosyal yaşam nasıl?
- Öğrenci kulüpleri, etkinlikler neler?
- Yurt, yemek, çay, kahve, burs, staj, Erasmus imkanları ne durumda?
- Bölümün binası nasıl? Hangi imkanlara sahip?
- Hangi dersler var, seçmeli dersler neler?
- Hocalar kim, eserleri neler, hangi alanda çalışıyorlar?
- Öğrencileri ve mezunları hakkında hocalar ne diyor?
- Öğrencilerle görüşebilme imkanın olursa, onlarla konuş, öğrenci gruplarını takip et, onlara sor.
- Sonunda da değerlendir: Bu üniversite ve bölüm, sana nasıl bir ufuk açıyor?
Bazı üniversitelerden mezun olmak,
hangi bölümden mezun olduğundan daha önemlidir. Bazı bölümlerden mezun olmak da
hangi üniversiteden mezun olduğunla ilgili değildir.
“Nereden mezunsun?” sorusunun yanıtı
kimi zaman üniversitenin adı, kimi zaman bölümün adıdır.
“Prestijli” diye yazılan bölümler,
bazen seni sıkabilir. “Geleceği var” diye seçilen meslekler, seni yıpratabilir.
Bu durumları da değerlendirmeyi
unutma.
% 6. Son
Kararı Sen Ver
Şimdi aldığın puanı da önüne koyarak
tercih listeni yukarıdaki adımlarda edindiğin bilgi ve değerlendirmelerin
ışığında oluştur.
Az ya da çok ne kadar puan aldıysan,
bu saatten sonra değişecek değil. Ancak gelecek yıl tekrar sınava girme hakkın
olduğunu biliyorsun.
Bu yüzden, illa birilerine "üniversiteyi kazandım" demek için tercihte bulunma.
Bu hayat senin ve bu geminin kaptanı
sensin.
Başkalarına iyi görünmek ya da iyi
olduğunu zannetsinler diye kendi kaderini onların eline bırakma.
Kimseye bir açıklama borçlu
değilsin. Doğru da olsa, yanlış da olsa bu hayat senin hayatın. Sorumlusu da
sensin, hesap vereceğin en önemli kişi de sensin.
Unutma: “Gün doğmadan neler doğar”,
“her şeyde vardır bir hayır” sözleri boşa söylenmiş sözler değildir.
Şimdi başarının da başarısızlığının
da sorumluluğunu alma ve edindiğin tecrübeyle daha iyisini planlama ve harekete
geçirme zamanı.
Bu aşamaların tamamını yaptıysan,
aldığın kararlarda yanında olduğumu bil.
❤️ Final Notu
Evet, “Hayaller Paris, gerçekler
Eminönü” diyenler olabilir.
Ama bu söze çok takılma.
Hayal kurmak bu dünyadaki en önemli şeylerden biridir. İnsan, hayalleri kadar başarılı olabilir.
Hayali başarıya dönüştüren şey;
azmetmek, bilgi sahibi olmak, doğru bir kararlılıkla yeterli çaba ve sabrı
göstermektir.
Eğer bunlar varsa emin ol Eminönü,
Paris’ten çok daha ileri bir yer olabilir.
O yüzden şunları hiç unutma:
- Kendini tanı,
- Hayal kur,
- Gerçeklerle karşılaştır,
- Ve sorumluluğunu alabileceğin bir karar ver.
Ve unutma:
En iyi karar; bilgiyle,
cesaretle ve kalbinle aldığındır.
Bahtın ve yolun açık olsun.
**
Uzun zaman oldu ama göz atmak istersen "Tercih Zamanı" programı videolarına şurada erişebilirsin: https://www.youtube.com/@e.yuksel/videos